«Τι είναι η άρνηση της πραγματικότητας;», «Είναι κάτι κοινό;», «Ν’ ανησυχήσω;», «Συμβαίνει σε όλους;» «Και αν, ναι… πώς μπορώ να το αντιμετωπίσω;». Σύμφωνα με τον Φρόιντ, η άρνηση είναι ένας μηχανισμός άμυνας που δημιουργεί ο εαυτός μας, ώστε να προστατευτεί από τις επίπονες εξωτερικές πραγματικότητες που απειλούνε το Εγώ. Αυτές οι εξωτερικές πραγματικότητες μπορεί να είναι ένας τσακωμός με ένα φίλο ή τον σύντροφο μας, ένα πρόβλημα στη δουλειά μας, ένας χωρισμός ή η διάγνωση μίας ασθένειας.
Όλες αυτές οι απτές πραγματικότητες βαραίνουν το Εγώ και η άρνηση είναι μία παροδική σωτηρία, ώστε να ελαχιστοποιηθεί η επίδραση αυτών των δυσάρεστων εμπειριών και συναισθημάτων στον ψυχισμό μας. Πρέπει να σημειωθεί, δε, πως η άρνηση εφαρμόζεται και για εσωτερικά ερεθίσματα, όπως για τα συναισθήματα που βιώνουμε από τη συνειδητοποίηση μίας αρνητικής κατάστασης ή για τα αισθήματα αγωνίας, άγχους και φόβου που μας προκαλούνται από τα καθημερινά μας βιώματα.
ΖΩΝΤΑΝΑ ΟΛΟ ΤΟ 24ΩΡΟ
Μίλησε με τον δικό σου προσωπικό
Αστρολόγο για πάσης φύσεως θέματα
Ένας τέτοιος μηχανισμός άμυνας μπορεί να είναι κοινός σε πολλά μεμονωμένα άτομα ή σε κοινωνικές ομάδες ή ακόμα και σε έναν ολόκληρο πληθυσμό μίας χώρας (ψυχολογία του όχλου ή της μάζας). Ακόμη, η άρνηση κυμαίνεται από την καλοήθη έλλειψη προσοχής έως την παθητική αναγνώριση και την απόλυτη τύφλωση. Ουσιαστικά, εθελοτυφλούμε μπροστά από μία δύσκολη για εμάς κατάσταση και προσπαθούμε να δραπετεύσουμε από αυτή, βρίσκοντας άλλα πράγματα να μας κρατάνε απασχολημένους.
Με λίγα λόγια, αφήνουμε το πρόβλημα ανέπαφο να διαιωνίζεται. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, η ικανότητά μας να μην ερχόμαστε αντιμέτωποι με το ζήτημα που μας προβληματίζει, μας κάνει να είμαστε ανεκτικοί απέναντι στην άσχημη συμπεριφορά των άλλων και μας βγάζει παροδικά αλώβητους και δυνατούς. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο συγχωρούμε κιόλας!
Όλη αυτή η ψεύτικη συμπεριφορά μας κάνει να δημιουργούμε προβληματικές σχέσεις, βάζοντας την ειλικρίνεια σε δεύτερη μοίρα. Βυθιζόμαστε στη σιωπή και μένουμε απαθείς, μετατρέποντας τους εαυτούς μας από έντιμους ανθρώπους σε υποκριτές. Για να δούμε, όμως, με ποιόν τρόπο βιώνουμε εμείς την άρνηση στην καθημερινότητά μας και με ποιον τρόπο μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε.
- Παράδειγμα 1ο ~ Απιστία - Προδοσία
Η απιστία και η προδοσία σε γενικές γραμμές, είναι μία από τις δυο πιο συχνές περιπτώσεις, στις οποίες χρησιμοποιούμε το μηχανισμό της άρνησης της πραγματικότητας. Όταν ένα αγαπημένο μας άτομο μας προδώσει ή όταν ο σύντροφός μας μας απατήσει, τότε ο πόνος είναι ιδιαίτερα μεγάλος για να αντιμετωπιστεί. Σε τόσο στενές σχέσεις, τα συναισθήματα θεωρούνται δεδομένα και από τις δυο πλευρές και όταν ένας από τους δυο προδώσει τον άλλον, τότε ο άλλος χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του. Τότε είναι που η πληγωμένη πλευρά βιώνει την απόρριψη, την απογοήτευση, τον εμπαιγμό και την απελπισία.
Η μοναξιά αυτής της κρίσης είναι τεράστια και ο πόνος είναι μοναδικός και μονόπλευρος στη μορφή του. Αυτές είναι και οι πρώτες σκέψεις, όταν ο απατημένος ή εξαπατημένος μαθαίνει τα νέα. Και μέσα σε αυτή την παράνοια, κατανοεί πως δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το μετά και πως δε θέλει με τίποτα, να χάσει αυτό τον άνθρωπο από τη ζωή του. Θέλει να ξεχάσει ό,τι έγινε, να τον συγχωρέσει (εάν ζητάει γονατιστός συγγνώμη!) και να προχωρήσει με τη ζωή του ως έχει.
Αυτή είναι η άρνηση της πραγματικότητας στην προκειμένη περίπτωση. Είναι η απόλυτη ψευδαίσθηση πως δεν έχει επέλθει καμία αλλαγή και πως όλα συνεχίζουν να είναι έτσι όπως ήταν. Σε βάθος χρόνου, το πληγωμένο άτομο θα φορτώσει τόσο πολύ συναισθηματικά, που το μόνο που θα καταφέρει είναι να κάνει κακό στον ίδιο του τον εαυτό, διότι θάβει το πρόβλημα και δεν έρχεται αντιμέτωπος με την πικρή αλήθεια.
Τρόπος αντιμετώπισης: Πρώτα απ’ όλα πρέπει να κρατήσουμε την ψυχραιμία μας. Πρώτα θα εξετάσουμε όλα τα γεγονότα και έπειτα θα βγάλουμε την ετυμηγορία. Όλοι θα θέλαμε να ζήσουμε μία ζωή χωρίς προβληματισμούς, πόνο ή απογοήτευση, αλλά αυτό είναι αδύνατο. Και η άρνηση της πραγματικότητας δεν είναι λύση. Γι’ αυτό, οπλιζόμαστε με κουράγιο και δύναμη, παίρνουμε όσο χρόνο μας χρειάζεται για να σκεφτούμε τι θα κάνουμε και τι σημαίνει αυτό για εμάς και μετά λαμβάνουμε τις αποφάσεις μας.
Εάν αυτό που συνέβη είναι κάτι το ασυγχώρητο, τότε ορθώνουμε το ανάστημά μας και λέμε στον άνθρωπο που μας πλήγωσε πως δεν μπορούμε να συνεχίσουμε τη σχέση που είχαμε μαζί του. Στην περίπτωση, όμως, που είναι κάτι το οποίο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε είτε με συζήτηση είτε με κάποιο άλλο τρόπο, το δοκιμάζουμε και που ξέρετε, μπορεί τα πράγματα να μας έρθουν έτσι όπως τα επιθυμούμε. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγουμε να χρησιμοποιήσουμε την άρνηση ως μηχανισμό άμυνας και βιώνουμε με έναν πιο υγιή τρόπο την απιστία ή την προδοσία.
Η δεύτερη πιο συνήθης περίπτωση, στην οποία εφαρμόζουμε την άρνηση της πραγματικότητας είναι ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου. Ο θάνατος από μόνος του είναι η πιο δύσκολη κατάσταση που έχει να αντιμετωπίσει ο άνθρωπος καθόλη τη διάρκεια της ζωής του. Είναι το πιο ακατανόητο πράγμα στον κόσμο. Το μυαλό του ανθρώπου δεν μπορεί να χωρέσει την άδοξη απώλεια ενός ατόμου και το γεγονός πως δεν μπορεί να τον ξαναδεί ή να τον φέρει πίσω.
Το πρώτο πράγμα που κάνει ένας άνθρωπος όταν μαθαίνει πως έχει χάσει κάποιον κοντινό του είναι να αρνηθεί πως αυτό το γεγονός έχει συμβεί και πως όλα είναι μία παρεξήγηση, η οποία θα λυθεί σύντομα. Ακόμη, η σκέψη πως το άτομο αυτό μπορεί να λείπει σε ταξίδι ή απλώς να κάνει καιρό να τον δει, απαλύνει τον πόνο του και του δημιουργεί την ψευδαίσθηση πως η απουσία του είναι προσωρινή. Το άτομο προστατεύει τον εαυτό του από το συναισθηματικό σοκ και την άμεση θλίψη και μένει σε μία κατάσταση αναμονής δίχως κανένα συγκεκριμένο λόγο.
Επιπλέον, η άρνηση, σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να μεταμορφωθεί και σε απάθεια. «Εντάξει, μεγάλος ήταν» ή «τον περιμέναμε από μέρα σε μέρα», είναι φράσεις που λέγονται από ανθρώπους που προσπαθούν να καλύψουν με υποσυνείδητο τρόπο τη λύπη και τον πόνο τους. Είναι η «ασπιρίνη» και ο τρόπος διαφυγής τους από την αντιμετώπιση μίας τόσο δύσκολης κατάστασης. Αλήθεια, μπορεί να αντιμετωπιστεί χωρίς να χρησιμοποιήσουμε την άρνηση της πραγματικότητας;
Τρόπος αντιμετώπισης: Ακούμε πρώτα την είδηση και διατηρούμε την ψυχραιμία μας. Το γεγονός είναι βαρύ και χρειάζεται κουράγιο. Προσπαθούμε να δεχτούμε την πραγματικότητα του θανάτου ως μία φυσιολογική κατάσταση και ως ένας γεγονός το οποίο δεν μπορούμε ν’ αποφύγουμε. Ακόμη κι όταν χάνουμε ένα δικό μας άνθρωπο, ο οποίος ήταν μικρός σε ηλικία ή χάθηκε με άδοξο τρόπο, οφείλουμε να μην αρνηθούμε το γεγονός και να δώσουμε χρόνο στο θρήνο μας.
Χρειαζόμαστε χώρο και χρόνο για να νιώσουμε και να δεχτούμε αυτό που συμβαίνει. Δεν πρέπει να κλειστούμε στον εαυτό μας, ούτε να ξεσπάμε στους άλλους. Πρέπει να αποδεχτούμε αυτό που μας έβλαψε και να αναγνωρίσουμε την πραγματικότητα. Εάν δεν μπορούμε να αντέξουμε τον πόνο, τότε μπορούμε να απευθυνθούμε και σε κάποιον ειδικό. Όταν θα πάει να μας πιάσει η άρνηση, θα υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας πως αυτό που συμβαίνει είναι κάτι που δεν μπορούμε να το αποφύγουμε και πως δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για το αλλάξουμε.
Θα εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να αντιδρά διαφορετικά και να βρίσκει εναλλακτικές λύσεις στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου προβλήματος. Και έτσι η άρνηση απομακρύνεται σιγά σιγά από τη χαλεπή καθημερινότητάς μας…
