astropedia.gr

Το ημερολογιακό σύστημα των Μάγια

Το ημερολογιακό σύστημα των Μάγια
Οι Μάγια είχαν ένα πολύπλοκο σύστημα για τη μέτρηση του χρόνου που δεν βρίσκεται πλέον σε λειτουργία και το οποίο δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε προφανώς όσο οι Μάγια ήταν σε πλήρη απομόνωση από τους υπόλοιπους πληθυσμούς και πολιτισμικές κουλτούρες του παλαιού κόσμου.

Αυτό το σύστημα σταμάτησε να χρησιμοποιείται και άρα να εξελίσσεται με την πτώση του πολιτισμού των Μάγια. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της γνώσης καταστράφηκε από τους Ισπανούς κατά τη διάρκεια της κατάκτησης. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 οι αρχαιολόγοι κατάφεραν τελικά να συμπληρώσουν πολλά από τα κενά που υπήρχαν στη γνώση του πολιτισμού των Μάγια, συμπεριλαμβανομένου και του ημερολογιακού τους συστήματος.

Οι Μάγια ήταν ικανοί και εξειδικευμένοι μαθηματικοί και αυτό φαίνεται στο ημερολόγιό τους μιας και, εκτός του ότι γνώριζαν την έννοια του μηδενός, είχαν επίσης μια πολύ καλή γνώση της αριθμητικής υπολοίπων (modular arithmetic) κάνοντας πολλούς υπολογισμούς με βάση το 20.

Εντούτοις, παρά τη μεγάλη ικανότητά τους στην παρατήρηση των ουρανών, το ημερολόγιό τους δεν έχει καμία σχέση με τους σεληνιακούς ή τους εποχιακούς κύκλους και είναι συγχρονισμένο μόνο με τον κύκλο του ηλιακού έτους, κατά προσέγγιση όμως.
Οι Μάγια γνώριζαν αυτήν την απόκλιση, απλά δεν αισθάνθηκαν την επιτακτική ανάγκη να συγχρονίσουν το ημερολόγιό τους με τον Ήλιο, όπως έκαναν οι περισσότεροι πολιτισμοί του παλαιού κόσμου.

Οι Μάγια χρησιμοποιούσαν τρία ξεχωριστά ημερολόγια.

Α. Το Μεγάλο Ημερολόγιο

Το Μεγάλο Ημερολόγιο (Long Count) χρησιμοποιήθηκε κυρίως για ιστορικούς λόγους, δεδομένου ότι μπορούσε να καθορίσει οποιαδήποτε ημερομηνία πηγαίνοντας χιλιετίες πίσω στο παρελθόν και μπροστά στο μέλλον. Ο υπολογισμός του χρόνου γινόταν βάσει αστρονομικών κύκλων. Οι επιστήμονες μελετητές έχουν καταφέρει να εντοπίσουν την έναρξη, την αρχή αυτού του ημερολογίου 5000 χρόνια πίσω.
 
Το Μεγάλο Ημερολόγιο αποτελείται από πέντε χρονικές μονάδες μέτρησης:
 
    

   Μπακτούν 
 Κατούν  
  Τουν
  Γουινάλ 
   Κιν  
 Ισοδυναμεί με  
 20 Κατούν
  20 Τουν 
  18 Γουινάλ  
  20 Κιν  
 Ημέρες  144,000
  7,200 
   360   20 
 1  
 Χρόνια 
 394.3
  19.7    0.97
   


Β. Το Ημερολόγιο Haab

Το Haab ήταν ένα αστικό ημερολόγιο βασισμένο σε ένα έτος 360 ημερών που χωριζόταν σε 18 περιόδους-μήνες των 20 ημερών. Μια ημερομηνία στο ημερολόγιο Haab είναι ένας συνδυασμός δύο στοιχείων: Μιας ημέρας (απεικονιζόταν με έναν αριθμό από το 0 έως το 19) και ενός μήνα (υπήρχαν 18 μήνες με ξεχωριστά ονόματα) Τα ονόματα των μηνών που καλούνταν ‘γουινάλ’ είναι τα παρακάτω:

1 Ποπ 
 10 Ιαξ
 2 Γουώ 
 11 Ζακ
 3 Ζιπ
 12 Κε
 4 Ζοτς
 13 Μακ
 5 Τσεκ  14 Κανκιν 
 6 Ξουλ
 15 Μουαν
 7 Ιάξκιν
 16 Παξ 
 8 Μολ  17 Καγιάμπ
 9 Τσεν  18 Τσούμκου 
 
Για να ευθυγραμμιστεί το ημερολόγιο με τον κύκλο του Ήλιου προστίθετο ένας επιπλέον μήνας 5 ημερών. Οι κανονικοί μήνες καλούνταν ΄Γουινάλ’ ενώ ο επιπλέον μήνας λεγόταν ‘Γουαγιέμπ’. Αυτό το ημερολόγιο είναι σε διάρκεια το πιο κοντινό στο δικό μας έτος των 365 ημερών και σε αυτό ακριβώς το ημερολόγιο βασίζεται η αστρολογία των Μάγια.
                                             
Γ. Το Ημερολόγιο Tzolkin


Το Tzolkin χρησιμοποιείτο για τελετουργικούς-εθιμοτυπικούς λόγους και η διάρκειά του ήταν 260 ημέρες που χωρίζονταν σε 20 περιόδους των 13 ημερών η κάθε μία. Η σημασία αυτού του κύκλου μας είναι άγνωστη αλλά θα μπορούσε να συνδεθεί με την τροχιά της Αφροδίτης, η οποία έχει μια περίοδο 263 ημερών ή με τις ημέρες που κρατάει περίπου η κύηση ενός εμβρύου. Μια ημερομηνία στο ημερολόγιο Tzolkin αποτελείται από έναν αριθμό ημέρας από το 1 έως το 13 μαζί με ένα από τα ονόματα 20 ημερών. Κάθε ένας από τους 13 αριθμούς και κάθε μια από τις ημέρες  αλλάζουν προοδευτικά και ανεξάρτητα το ένα από το άλλο και με δεδομένο το ότι το 13 και το 20 δεν διαιρούνται ακριβώς, για να επαναληφθεί ένας συγκεκριμένος συνδυασμός θα πρέπει να περάσουν 260 ημέρες. Τα ονόματα των ημερών έχουν ως εξής:

 
 1 Ιμίξ  11 Τσουέν
 2 Ικ  12 Εμπ 
 3 Ακμπάλ  13 Μπεν
 4 Καν  14 Ιξ
 5 Τσίκτσαν  15 Μεν
 6 Σίμι
 16 Τσιμπ
 7 Μανίκ  17 Καμπάν
 8 Λαμάτ  18 Ετξναμπ
 9 Μουλούκ
  19 Κάουακ 
 10 Οκ   20 Αχάου 

Τα ημερολόγια Haab και Tzolkin δεν μετρούσαν τα χρόνια αλλά ο συνδυασμός τους καθόριζε μια συγκεκριμένη και μοναδική ημερομηνία μέσα σε έναν κύκλο 52 ετών.