Μοίρα και ψυχή

Πολλά τυχαία εκ πρώτης όψεως γεγονότος (για παράδειγμα, το να ερωτευτούμε κάποιον, μια ασχολία, μια ιδέα, ένας τόπος) φαίνεται πως έχουν μεγάλη σημασία για το μονοπάτι της ζωής του καθενός. Θα έλεγε κανείς πως μια βαθύτερη δύναμη επιδιώκει συνεχώς να μας βάλει σ΄ ένα συγκεκριμένο δρόμο, να μας κρατήσει κοντά στο εσωτερικό μας πρότυπο. Έτσι, μπορεί να υποφέρουμε από καταστροφές λόγω των δραστηριοτήτων της δουλειάς μας, αλλά αυτά που εμείς θεωρούμε ως εμπόδια, μπορούν να ειδωθούν σας μια εσωτερική παρότρυνση (το σωκρατικό «δαιμόνιο» που έχουμε όλοι όταν γεννιόμαστε) επιχειρώντας να μας φέρουν πάλι πίσω στο σωστό δρόμο. Μπορούμε να πούμε ότι αυτό συμβαίνει όταν δεν βρισκόμαστε σε επαφή με τον εσωτερικό αληθινό μας και ο κατά άλλα φιλικός δαίμονάς μας μπορεί να  μετατραπεί σε κάτι «δαιμονικό».
    
Για αυτό το λόγο κάποιοι από τους καλύτερους γιατρούς και ψυχολόγους πιστεύουν ότι ίσως οι ασθένειες, οι νευρώσεις, τα άγχη και οι επιθετικές μας συμπεριφορές προσπαθούν κάτι να μας πουν σε βαθύτερο επίπεδο. Δηλαδή ότι μπορεί να μην είμαστε σε συμφωνία με τον πραγματικό εσωτερικό εαυτό μας. Παρ΄ όλα αυτά, θα πρέπει να πούμε ότι για να συντονιστείτε με τον εσωτερικό σας εαυτό, τη μοίρα σας, τον δαίμονά σας, δεν χρειάζεται απαραίτητα να είστε όλο φως και γλυκύτητα. Το να είστε αληθινοί με τον εσωτερικό σας κόσμο μπορεί να περιλαμβάνει τραγωδίες και δυσκολίες. Αυτό εξηγεί γιατί η λέξη «μοίρα» είναι στενά συνδεμένη με το θάνατο. 

Ο πιο συνηθισμένος λόγος είναι ότι για να κρατήσουμε την πίστη μας στο προσωπικό μας μονοπάτι, αυτό συχνά μας φέρνει σε αντίθεση με τους άλλους και με τις συμβατικές απαιτήσεις και υποχρεώσεις. Περιέχει ένα στοιχείο ρίσκου, περιέχει όπως και μια ανάγκη για δύναμη. Αν δούμε το παράδειγμα πολλών καλλιτεχνών, όπως της Τούντι Γκάρλαντ, του Τζιμ Μόρισαν και του Τζίμι Χέντριξ, έχουμε την αίσθηση ότι βρίσκονταν σε επαφή με έναν δυνατό εσωτερικό εαυτό, τον οποίο ήταν δύσκολο να ελέγξουν και αυτό τους οδήγησε στο χείλος του γκρεμού. Αλλά αυτό ήταν ο χαρακτήρας τους, η Μοίρα τους, το δράμα τους και το τίμημα που πλήρωσαν επειδή έμειναν πιστοί στον εσωτερικό τους εαυτό.
Για τους περισσότερους από εμάς το ζήτημα του εσωτερικού εαυτού δεν τίθεται με τόσο μεγάλη εμμονή προτιμάμε να κρατάμε τα πόδια μας γερά στη γη. Αλλά αυτό που η δύναμη της Μοίρας φαίνεται πως δεν εγκρίνει είναι να κολλήσουμε στο βούρκο, να μην γίνουμε τίποτα περισσότερο από παθητικές μαριονέτες των περιβαλλοντικών και κοινωνικών συνηθειών. Που βρίσκεται τότε η ελεύθερη βούληση;

Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πρέπει να υποδυθούμε τους μεγάλους ήρωες, να κάνουμε κάτι πολύ εκκεντρικό και να επαναστατήσουμε. Αυτό θα ήταν απλός εγωισμός, η συμπεριφορά ενός κακομαθημένου παιδιού. Η ελεύθερη βούληση είναι κάτι πολύ πιο απλό. Αυτό που μας ζητά είναι απλά να δώσουμε σημασία στην καρδιά μας και να αποκτήσουμε τη φαντασία και την ευαισθησία να ακούμε την εσωτερική φωνή μας. Αν αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είμαστε απροσάρμοστοι σε ορισμένες καταστάσεις, δεν είναι κακό αν ακολουθούμε ένα μονοπάτι που μας ταιριάζει και εκφράζει τον πραγματικό εσωτερικό εαυτό. Μπορεί τότε να ακουλουθήσουμε δρόμους που πραγματικά χρειαζόμαστε και όχι να τσιμπάμε το αγκίστρι όλων αυτών των υποτιθέμενων αναγκών που μας μετατρέπουν σε έναν καταναλωτή, ένα αντίγραφο όλων και κανενός.

«Μοίρα και ψυχή είναι δυο ονομασίες για το ίδιο πράγμα», έγραψε ο Νοβάλις. Ο Έμερσον είπε κάτι παρόμοιο: «Η ψυχή περιέχει το γεγονός που θα πρέπει να γίνει, και αυτό είναι η πραγματοποίηση των σκέψεων. Το γεγονός είναι το αποτύπωμα του εσωτερικού είναι που σου ταιριάζει σαν δέρμα. Η ψυχή της Μοίρας είναι η δική μας ψυχή». Με το να έρθουμε σε επαφή με τον πραγματικό εσωτερικό εαυτό μας (ψυχή) εκφράζουμε την ελεύθερη βούληση και επιπλέον φέρνουμε σε δράση την πραγματική μας Μοίρα. Και το στοιχείο του απρόσμενου μας δίνει συνήθως το κλειδί. Σκεφτείτε το συμβολισμό του Ουρανού, του πλανήτη που σχετίζεται με το απροσδόκητο και την ελευθερία. Η Μοίρα μπορεί επίσης να θέτει όρια σαν τον Κρόνο, αλλά η πόρτα του αναπάντεχου μπορεί ξαφνικά να ανοίξει αν ανταποκριθούμε στο κάλεσμα.

Η Μοίρα μπορεί να είναι αναπόδραστη ή απλά προκλητική, μπορεί να μας κάνει ένα έντονο κάλεσμα ή ένα ελαφρό νεύμα. Το πώς ανταποκρινόμαστε εξαρτάται από τη ζωτικότητα του χαρακτήρα μας και είναι ακριβώς τότε που η ελεύθερη βούληση γίνεται πραγματικότητα. Το να είμαστε ανοιχτοί και ευαίσθητοι στις εσωτερικές επιταγές και τα εξωτερικά γεγονότα από το να είμαστε κλεισμένοι σε ένα κέλυφος συνηθειών, φαίνεται πως είναι το μυστικό.
Αλλά τι γίνεται με τις παρεμβολές της σύγχρονης ζωής που θα έλεγε κανείς ότι βάζουν όλη τους τη δύναμη για να περιορίσουν τους ανθρώπους σε μια πολύ κλειστή προοπτική της πραγματικότητας, προοπτική που καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τα χρήματα και την τεχνολογία των υπολογιστών; Μπορεί πραγματικά να είναι πολύ δύσκολο να είμαστε αληθινά ανοιχτοί στις υπόγειες και βαθιές ενέργειες της ψυχής στη σύγχρονη εποχή, παράλληλα όμως είναι απαραίτητο να μην χάνουμε επαφή με την πραγματικότητα.

Αυτή είναι η πρόκληση της Υδροχοϊκής εποχής: να καταλάβουμε το βαθύτερο νόημα της μοίρας της ανθρώπινης ζωής και του χαρακτήρα της και όχι να εγκλωβιστούμε στα άχρηστα σχήματα των παλιών προλήψεων. Ας ελπίσουμε ότι το αναπάντεχο θα συνεχίσει να μας κρατά ανοιχτούς στα εσωτερικά πρότυπα της ψυχής, γιατί αυτό είναι που πραγματικά μας συνδέει με τους θεούς.